Avrupa'da denizcilik sektöründe meydana gelen güncel gelişmelere ilişkin çeşitli kaynaklardan derlenen haberler bilgilendirme amacıyla aşağıda sunulmaktadır.

1- ECSA ve ETF, Dünya Sağlık Örgütü’nün gemi insanlarının öncelikli olarak aşılanması kararını memnuniyetle karşıladı.

Dünya Sağlık Örgütü (World Health Organization – WHO) kapsamlı aşılama programı dahilindeki önceliklerine yönelik bir çerçeve oluşturmak amacıyla aşı yol haritasına ilişkin 16 Temmuz 2021 tarihinde güncellenmiş bir kılavuz yayımladı ve yük gemilerinde çalışan gemi insanlarını kilit grup olarak tanımlayarak aşının sınırlı olması halinde söz konusu gemi insanlarını önceliklendirdi. Aşıların gemi insanlarını da kapsayacak şekilde küresel çapta eşit olarak dağıtılması gerektiğini defalarca savunan Uluslararası Denizcilik Örgütü (International Maritime Organization – IMO), Dünya Sağlık Örgütü tarafından verilen tavsiyeleri destekledi.

Gemi insanlarının aşıya öncelikli olarak ulaşmasına yönelik daha önce yaptıkları çağrılara uygun olarak Dünya Sağlık Örgütü’nün güncel kılavuzunu memnuniyetle karşıladıklarını belirten Avrupa Topluluğu Armatörler Birliği (European Community Shipowners’ Association – ECSA) ve Avrupa Taşımacılık İşçileri Federasyonu (European Transport Workers’ Federation – ETF), bazı Avrupa ülkelerinde halihazırda yürürlükte olan girişimlerden de övgüyle bahsetti. Fakat ECSA ve ETF çalışmaların devam etmesi gerektiğini belirterek diğer AB Üye Devletlerine de aynı doğrultuda hareket etmeleri için çağrı yaptı.

Tüm dünyadaki gemi insanları halen onları denizlerde kalmaya zorlayan çeşitli kısıtlamalarla karşı karşıya bulunmaktadır. Bu durum, gemi insanlarının fiziksel ve zihinsel sağlıklarında ciddi sorunlara neden olarak gemi operasyonlarını sekteye uğratabilir. Tıbbi ve kişisel koruyucu ekipman, ilaçlar ve COVID-19 aşılarının yanı sıra tükettiğimiz tüm ürünlerin %90’ı küresel deniz tedarik zincirleri tarafından sağlanmaktadır. (Kaynak: ECSA)

2- Rotterdam Limanı uluslararası gemi insanları için aşılama programı başlattı.

Yalnızca Hollanda vatandaşı olan gemi insanları için uygulanan aşılama programı, 2 Ağustos 2021 tarihi itibariyle Rotterdam Limanı’na gelen gemilerdeki bütün uluslararası gemi personeli için uygulanmaya başlanacaktır. Uluslararası gemi insanlarının aşılanması ile ilgili bir diğer gelişme ise, kruvaziyer gemileri ve gezinti tekneleri hariç olmak üzere Rotterdam Limanı bölgesindeki terminallere uğrayan gemilerdeki tüm gemi insanlarının aşıdan faydalanabilecek olmasıdır.

Toplamda 10.000 adet tek doz aşı pilot program için ayrılacak ve herhangi bir öncelik sırası olmadan uygulanacaktır. Aşılar, gemi üzerinde veya yerel kliniklerde tıbbi personel tarafından yapılacaktır.

Belçika; Anvers, Gent ve Zeebrugge limanlarına gelen gemilerdeki tüm gemi insanlarına yönelik aşılama programı başlatarak Hollanda tarafından Rotterdam Limanı’nda uygulanan söz konusu pilot projeyi takip eden ülke olmuştur. Kilit çalışan rolünde olan gemi insanlarının öncelikli olarak aşılanmasına yönelik yapılan tüm çağrılara rağmen süreç yavaş ilerlemiştir. Ağustos ayı başında yapılan açıklamaya göre Singapur, gemi personeli değişim protokolüne benzer olarak uluslararası gemi personelinin aşılanmasına yönelik bir protokol üzerinde çalıştıklarını ifade etmiştir. (Kaynak: seatrade-maritime.com)

3- İngiltere uluslararası kruvaziyer seferlerini başlatıyor.

Kruvaziyer seferleri de dahil olmak üzere İngiltere hükümeti tarafından bazı uluslararası seyahatlere izin verilmesinin yanı sıra İngiltere’ye girişlerde uygulanan kısıtlamalar COVID-19 aşısı olan kişiler için hafifletilmiş bulunmaktadır.

Ağustos ayından itibaren ABD’den ve Fransa hariç olmak üzere Avrupa ülkelerinden İngiltere’ye giden yolcuların karantinaya alınmasına yönelik zorunluluk kaldırılmıştır. Fakat bu kişilerin seyahat öncesinde COVID-19 testi yaptırmaları ve İngiltere’ye ulaştıktan 2 gün sonra tekrardan test olmaları gerekmektedir. İngiltere Ulaştırma Bakanı Grant Shapps, İngiltere’den kalkan kruvaziyer gemilerinin yurtdışındaki destinasyonlara seyahat edebilmelerine izin verildiğini ifade etmiştir. Kruvaziyer gemilerinin yurtdışında bulunan kruvaziyer limanlarına seyahat etmesi 2020 yılı yazı itibariyle yasaklanmıştı.

Ayrıca İngiltere hükümeti, toplu taşıma yerine şahsi araçlarını kullanan belirli kilit çalışanlar için test yaptırma zorunluluğunu hafifleterek söz konusu çalışanların çalışma saatlerinde esneklik yaratmıştır.

İngiltere Limanlar Birliği (British Ports Association) Başkanı Richard Ballantyne İngiltere’ye girişlerde uygulanan seyahat kısıtlamalarının hafifletilmesi ile ilgili haberler hakkında şu şekilde bir açıklama yapmıştır: “Uluslararası kruvaziyer seferlerinin 16 ay boyunca durdurulmasından sonra İngiltere hükümeti tarafından kruvaziyer gemi faaliyetlerinin 2 Ağustos itibariyle yeniden başlayacağına ilişkin yapılan açıklama bizi çok memnun etti. Kruvaziyer seyahatlerinin 2 ay önce İngiltere sınırları içerisinde yeniden başlatılması, yolcuların, gemi personelinin ve destinasyonların güvenli ve sağlıklı olmasının temini açısından limanların, kruvaziyer gemi şirketlerinin, hükümetin ve sağlık yetkililerinin ortak çalışmalar yürütebildiklerini göstermiştir. İngiltere tarafından kademeli olarak uygulanan normale dönüş sürecinin en kısa süre içerisinde yerel idari birimler tarafından da uygulanacağını umuyoruz.” (Kaynak: safety4sea.com)

4- EMSA, COVID-19’un deniz taşımacılığına olan etkisi konulu bir rapor yayımladı.

Avrupa Deniz Emniyeti Ajansı (European Maritime Safety Agency – EMSA), COVID-19 salgınının deniz taşımacılığına olan etkisine ilişkin bir rapor yayımladı.

Avrupa Birliği Denizcilik Bilgi ve Değişim Sistemi (SafeSeaNet), Uzak Mesafe Tanımlama ve İzleme Sistemi (Long Range Identification and Tracking System – LRIT) ve MARINFO’dan alınan verileri kullanan rapor, COVID-19 salgınının deniz taşımacılığı trafiğine olan etkilerini sayılar vererek incelemektedir.

Avrupa limanlarına gelen gemiler sayısal olarak incelendiğinde bu sayının 2020 yılında 2019 yılına kıyasla %10 düştüğü gözlemlenmiştir. Temmuz 2021’de AB limanlarına gelen gemi sayısı ise 2019 yılının aynı dönemine kıyasla %6 oranında artış göstermiştir. Kruvaziyer gemileri, yolcu gemileri, dondurulmuş yük gemileri ve araç taşıyıcı gemiler COVID-19 salgınından en çok etkilenen sektörler arasında yer almıştır. Ayrıca Ro-Ro yolcu gemisi sayısında %22; Ro-Ro yük gemisi sayısında ise %9 artış olmuştur. Ülke bazında ise Bulgaristan, Hırvatistan, Kıbrıs, Finlandiya, Fransa, İzlanda, Litvanya, Norveç, Polonya ve İspanya salgından en çok etkilenen ülkeler olmuştur.

Söz konusu rapor, 2019, 2020 ve 2021 yıllarına ilişkin olarak MARINFO’dan gelen verileri işleyerek, COVID-19 salgınının, AB Üye Devleti bayrağı taşıyan gemilerin faaliyetleri üzerindeki etkisini, dünyanın herhangi bir yerinde bulunan limanlara yapılan sefer sayılarını baz alarak analiz etmektedir. İngiltere hariç olmak üzere AB Üye Devleti bayrağı taşıyan gemilerin 2020 yılında dünyadaki tüm limanlara yaptıkları sefer sayılarında 2019 yılına kıyasla %3.5, toplam gros tonaj sayısında ise %11.1 azalma olmuştur. Özellikle salgının Avrupa’da artış göstermesi ile birlikte birçok Avrupa Birliği Üye Devleti tarafından getirilen karantina önlemleri neticesinde 2020 yılının Mart ayı ortalarından itibaren söz konusu sayılarda önemli bir düşüş olmuştur. Ancak Ağustos 2020 itibariyle kırılan bu düşüş trendi, yine bu tarih itibariyle daha stabil bir hale gelmiştir. Ağustos 2021’de, 2019 yılındaki değerlere kıyasla %2.1’lik bir artış ile limanlara uğrak yapan gemi sayısında toparlanma gözlemlenmiş fakat toplam gros tonaj %7.6 oranında düşmüştür. 2021 ve 2019 yılları verileri kıyaslandığında Belçika, Bulgaristan ve Hırvatistan bayraklı gemiler, liman uğrak sayısı konusunda en çok etkilenen ülkeler olmuştur. Bunun yanı sıra Litvanya bayraklı gemiler ise, 2019 yılının Ağustos ayına kıyasla 2021 yılının Ağustos ayında bu anlamda önemli bir artış göstermiştir.

Bu bilgilere ek olarak söz konusu raporda EMSA, salgının Avrupa-Çin ve Avrupa-ABD arasındaki deniz taşımacılığı rotalarına olan etkileri hakkında da bilgi vermektedir. 2019 yılı ile karşılaştırıldığında 2020 yılında Avrupa’dan Çin ve ABD’ye giden gemi trafiğinde azalma olmuştur. 2021 yılında Avrupa ile Çin arasındaki gemi trafiği ise 2020 yılının değerleri üzerinde olmasına rağmen söz konusu değerler hala 2019 yılındaki seviyelerin altında seyretmektedir. Fakat ABD ile Avrupa arasındaki gemi trafiğinde ve özellikle Avrupa Birliği’nden ABD’ye yapılan ihracatta toparlanma gözlemlenmiş olup, Mart 2021 tarihinden itibaren söz konusu gemi trafiği ve ihracata ilişkin değerler pandemi öncesindeki değerlerin üstüne çıkmıştır. Güncel olarak ABD’den yapılan ithalat ise pandemi öncesi dönemde yapılan ithalat değerlerine yaklaşmaktadır.

Ayrıca rapora göre kruvaziyer gemileri, yolcu gemileri ve Ro-Ro yolcu gemileri gibi yolcu taşıyan gemiler de pandemiden etkilenen gruplar arasında yer almıştır. AB limanlarında demirleyen ve AB limanlarına sefer yapmakta olan söz konusu gemilerle ilgili olarak Mart 2020 tarihinde EMSA tarafından bir analiz yapılmış olup, söz konusu analiz kapsamında, AB limanlarına bağlı ve limanlarda demir atan kruvaziyer gemi sayısında artış gözlemlendiği bildirilmiştir. Ayrıca kruvaziyer gemilerindeki kişi sayısı Mart 2020 tarihi itibariyle kademeli olarak düşmüş ve söz konusu gemilerde yalnızca gemi personelinin kalmasından dolayı bu gemilerdeki kişi sayısı çok düşük bir seviyede seyretmiştir. Dünyadaki bütün büyük kruvaziyer gemi şirketleri salgının dünya çapında yayılmasıyla birlikte Mart ayının ortalarından itibaren seferlerini durdurmuş, bazı şirketler ise sınırlı sayıda gemilerle belirli bölgelerde faaliyetlerini sürdürmüştür.

Son olarak, pandemi şartlarının devam etmesinden dolayı 2020 yılının başlarından bu yana 2019 yılına kıyasla limanlarda demir atan gemi sayısında artış olmuştur. (Kaynak: EMSA)

5- Avrupalı armatörler Fit for 55 iklim paketini destekliyor ancak önergeler arasındaki tutarsızlığın iklim hedefini sekteye uğratacağını düşünüyorlar.

İklim krizinin toplumun yüzleştiği en büyük insani, ekonomik ve çevresel zorluk olduğunu belirten Avrupa Topluluğu Armatörler Birliği (European Community Shipowners’ Association – ECSA), ‘Fit for 55’ iklim paketi kapsamında 14 Temmuz 2021 tarihinde yayımlanan artırılmış iklim hedefini desteklediğini belirtmiştir. Fakat söz konusu paket ile sunulan bazı önergeler arasında tutarsızlık olduğunun altını çizen Avrupalı armatörler, bu durumun iklim hedeflerine zarar verebileceğini belirtmiş ve söz konusu önergelerin daha tutarlı olması gerektiğini ifade etmiştir.

ECSA Başkanı Claes Berglund konuya ilişkin olarak şu şekilde bir açıklama yapmıştır: “Deniz taşımacılığı sektörü için uluslararası bir çözüm tercih etmemize rağmen Avrupa Birliği’nin artırılmış iklim hedefini destekliyoruz ve iklim krizinin ele alınması konusunda deniz taşımacılığı sektörünün, AB düzeyinde katkıda bulunması gerektiğinin farkındayız.”

                ECSA, özellikle birçok küçük ve orta ölçekli armatör için önemli olan karbon fiyatlarının sabit bir hale getirilmesi için Avrupa Birliği Emisyon Ticaret Sistemi (European Union Emission Trading System - EU ETS) kapsamında bir sermaye oluşturulmasını desteklemekte olup, elde edilecek gelirler ile sektörün yaşayacağı enerji geçiş sürecinin desteklenmesi görüşündedir. ECSA ayrıca, deniz taşımacılığı sektörünün AB ETS’ye dahil edilmesine ilişkin sunulan önergedeki ticari işletmecilerin rolünün tanınmasından da memnuniyet duymaktadır. Ticari işletmecilerin AB ETS’den kaynaklanacak maliyetleri üstlenmeleri gerektiği hususu Avrupalı armatörler için önemli bir konudur.

Claes Berglund sözlerine şu şekilde devam etmiştir: “ETS’den elde edilecek gelirlerin deniz taşımacılığı sektörünün karbonsuzlaştırılmasının desteklenmesi için kullanılması ve buradaki gelirin AB Üye Devletleri’nin genel bütçelerine aktarılmaması önem arz etmektedir. Avrupa Parlamentosu, Sivil Toplum Kuruluşları ve sektör paydaşlarının halihazırda sektöre ilişkin bir sermayeyi desteklediği göz önünde bulundurulduğunda, Üye Devletlerin bu durumu bir mesaj olarak algılayacağını ve bu konuda daha ileriye gitmek için adım atacaklarını umuyoruz. Ticari işletmeciler de dahil olmak üzere bütün tedarik zinciri paydaşlarının kararlarını iklime duyarlı bir şekilde vermeleri için yeni Direktif ile söz konusu paydaşlara uygun teşvikler verilmelidir.”

                ECSA, deniz taşımacılığı sektöründen kaynaklanan emisyon yüzdelerinin kademeli bir şekilde ETS’ye dahil edilmesi sürecini desteklemektedir. Fakat yatırım sinyallerinin oluşturulması ve sistemin tasarımındaki olası hataların tespit edilmesi için sektörden kaynaklanan emisyonların kademeli bir şekilde ETS’ye dahil edilmesi konusunda yeterli zamanın verilmesi önemlidir.

Avrupalı armatörler, FuelEU Denizcilik girişiminin (FuelEU Maritime initiative), günümüzde ticari kullanım için erişilebilir olmayan daha temiz yakıtların piyasalarda tutunmasını teşvik etmeye yönelik hedefini desteklemektedir. Fakat önerge, hem ‘Fit for 55’ iklim paketi kapsamındaki diğer önergeler ile hem de artırılmış iklim hedefi ile uyumlu değildir.

ECSA Genel Sekreteri Martin Dorsman konu ile ilgili şu açıklamayı yapmıştır: “AB bölgesi dışındaki biyoyakıt karışımlarının satın alımının teşvik edilmesi, girişimin uygulamaya alınması ile ilgili sorunlar yaratarak emisyon azaltım hedeflerinin gerçekleştirilmesini tehlikeye atacaktır. Bu konuda daha fazla şart getirmek yerine esneklik sağlanması çok önemlidir. Ortaya koyulacak herhangi bir yeni standarda uyulmasına yönelik sorumluluk AB yakıt tedarikçileri tarafından üstlenilmelidir.”

                Ayrıca Avrupalı armatörler, Kıyı Güç Kaynağı (Onshore Power Supply – OPS) altyapısı bulunmayan limanlardaki gemilere kesilen para cezalarından sorumlu olmamaları gerektiğinin altını çizmektedir. Martin Dorsman ise altyapının yetersiz olduğu veya gemi ekipmanının liman altyapısı ile uyumlu olmadığı durumlarda en azından gemilerin OPS zorunluluğundan muaf tutulmaları gerektiğini belirtmiştir.

Enerji Vergilendirme Direktifi’nde (Energy Tax Directive) yakıta ilişkin uygulanan mevcut vergi muafiyetinin kaldırılması sürdürülebilir bir durum olmayacaktır. Herhangi bir enerji kaynağına vergi yükümlülüğü getirmek uluslararası deniz taşımacılığı sektörü için zorluk teşkil edeceği için gemilere teslim edilen bütün enerji kaynaklarının Enerji Vergilendirme Direktifi kapsamında vergiden muaf tutulmasını sağlamak amacıyla ECSA, Avrupa Parlamentosu Üyeleri ve Üye Devletler ile yakın çalışmalar yürütecektir.

‘Fit for 55’ iklim paketi kapsamında sunulan önergeleri detaylı bir şekilde inceleyecek olan ECSA, iklim hedeflerinin gerçekleştirilmesi ve Avrupa deniz taşımacılığı sektörünün rekabet edebilirliğinin korunması amacıyla Avrupalı politika belirleyiciler ile yakın diyaloğa girecektir. (Kaynak: ECSA)

6- Avrupa Komisyonu sahil güvenlik faaliyetlerine yönelik kılavuzu onayladı.

Avrupa Komisyonu, denizdeki emniyet ve güvenliği artırmaya yönelik Avrupalı sivil ve askeri makamlarca gösterilen ortak çabalara destek olmak amacıyla sahil güvenlik faaliyetlerine yönelik ‘Uygulamalı El Kitabını’ onaylamıştır.

Söz konusu doküman, AB Üye Devletleri ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği (European Free Trade Association – EFTA) üye ülkeleri iş birliğinde Avrupa Komisyonu’nun da destekleriyle Avrupa Deniz Emniyeti Ajansı (European Maritime Safety Agency – EMSA), Avrupa Balıkçılık Kontrol Ajansı (European Fisheries Control Agency – EFCA) ve Avrupa Sınır ve Sahil Güvenlik Ajansı (European Border and Coast Guard Agency – Frontex) tarafından geliştirilmiştir. Dokümanın geliştirilmesinde rol oynayan 3 ajans, arama ve kurtarma, deniz güvenliği, sınır kontrolü, balıkçılığın kontrolü, gümrük faaliyetleri, hukuki yaptırım ve çevrenin korunması gibi görevleri kapsayan sahil güvenlik çalışmalarına yönelik Avrupa tarafından yürütülen iş birliğine dahil olmuştur.

El Kitabı; iş birliği çerçeveleri, iyi uygulama kılavuzları ve AB ve EFTA üye ülkelerindeki sahil güvenliğin görevlerinin organizasyonel yapısı hakkında detayları kapsayan bilgi formlarını içeren 3 ajans tarafından sağlanan hizmetler ile ilgili bilgileri kapsamaktadır.

2021 yılı içerisinde söz konusu 3 ajans ve Avrupa Komisyonu, ulusal makamlardan alınan bilgileri içerecek çevrim içi bir platformun açılışını gerçekleştirecektir.

El Kitabı sayesinde AB Üye Devletleri ve AB ajansları Avrupa sularının daha güvenli bir hale getirilmesi konusunda gösterdiği çabaları daha iyi bir şekilde koordine edebilecektir. (Kaynak: EMSA)

7- 01.01.2021-23.08.2021 tarihleri arasındaki Paris MOU kapsamında Türk bayraklı gemi tutulmaları.

01.01.2021 – 23.08.2021 tarihleri arasında Paris Memorandumu (Paris MOU) üye limanlarında Türk Bayraklı gemilere yönelik 121 denetim gerçekleştirilmiş ve söz konusu denetimlerde 1 Türk Bayraklı gemi (İtalya – Manfredonia) tutulmuştur. Türk Bayraklı gemi tutulmalarına ilişkin detaylı bilgiler Odamız web sayfasında (http://www.denizticaretodasi.org.tr/sayfalar/gemitutulmalari.aspx) yer almaktadır.

Bilgilerinize arz/rica ederim.

Hazırlayan ve İngilizceden tercüme eden: Emre ERDOĞAN, İMEAK DTO Dış İlişkiler Birimi